گمشده ای که امید به ظهورش در ظهور موعود است/چهل و چهارمین سالگرد ربوده شدن امام موسی صدر

امروز 9 شهریور سالروز مفقود شدن امام موسی صدر است. خاندان صدر از بزرگترین خانواده‌های شیعی ایرانی محسوب شده که در دویست سال اخیر در حوزه دینی و سیاسی کشورهای ایران، عراق و لبنان شاخص بوده اند.

امام موسی صدر یکی از بزرگترین و شاخص ترین متفکران خاندان صدر در عصر معاصر به شمار می رود که تفکری تقریبی داشته و تلاش کرد تا این اندیشه را از حوزه نظریه صرف به حوزه عمل و پیاده سازی در جامعه منتقل سازد.

وی که به اذعان برخی از اساتید و هم دوره هایش فردی دارای استعداد و نبوغ ذاتی بالایی بود، پس از مستقر شدن در لبنان موفق شد تا جامعه گسسته لبنان را به سمت همگرایی سوق دهد.

اوج تلاش های وی در فرایند همگرایی اقوام و مذاهب را باید در پایان دادن به جنگ داخلی لبنان (فروردین 1354- مهر1355) دید. آتش بس حاصل تلاش های امام موسی صدر تا زمانی که در لبنان بود، برقرار بود.

یکی دیگر از خدمات بزرگ امام موسی صدر در لبنان انسجام بخشیدن به جامعه شیعیان لبنان بود. جامعه شیعه لبنان تا پیش از حضور وی در این کشور، بسیار فقیر و محروم بودند و اساسا در فرایند سیاسی و اجتماعی لبنان جایگاهی نداشتند. امام موسی صدر با احیاء جمعیت های خیریه  متعددی چون”البر و الاحسان” با ارائه طرح های ضربتی چهره فقیرانه جامعه شیعیان را تغییر داد و با احداث مراکز آموزشی و فرهنگی جامعه شیعیان لبنان را از بی سوادی نجات داد.

بینانگذاری حرکت مقاومت ضد صهیونیستی

امام صدر در سال ۱۳۴۹ رهبران مذهبی طوایف مسلمان و مسیحی جنوب لبنان را در چارچوب «کمیته دفاع از جنوب» گرد هم آورد، تا برای مقاومت در برابر تجاوزات رژیم صهیونیستی چاره‌اندیشی نمایند.

صدر در اواسط سال ۱۳۵۷ موفق گردید رهبران مسلمان و مسیحی لبنان را جهت برپایی یک جبهه فراگیر ملی متقاعد نماید و در این مسیر تا آنجا پیش رفت که حتی موعد تاسیس و اولین گردهمایی آنان را برای پس از بازگشت خود از سفر لیبی مشخص نمود.

امام صدر در بهار ۱۳۴۴ش گروهی از جوانان مؤمن شیعه را به مصر اعزام نمود، تا در دوره‌ای شش ماهه فنون نظامی را فرا گیرند. با بازگشت این جوانان که اولین کادرهای مقاومت لبنان بودند، عملیات ایذایی مشترک رزمندگان فلسطینی و لبنانی در شمال فلسطین آغاز گردید. بخش اعظم نیروهای رزمنده را جوانان شیعه لبنان، و فرماندهی عملیات را رزمندگان فلسطینی تشکیل می‌دادند.

از پاییز سال ۱۳۵۱ آموزش نظامی جوانان شیعه شتاب بیشتری گرفت. در خرداد ۱۳۵۴ و به دنبال وقوع انفجاری در اردوگاه نظامی «عین البنیه» در کوههای بقاع، که به شهادت ۲۷ تن از جوانان شیعه انجامید، امام صدر رسما ولادت مقاومت لبنان را اعلان نمود. با پایان یافتن جنگ داخلی لبنان و انتقال دامنه ناآرامی‌ها به جنوب، واحدهای مقاومت لبنان رسما در نقاط استراتژیک مناطق مرزی مستقر شدند. امام صدر اولین شخصیتی بود که در زمستان ۱۳۵۶، طرح سازشکارانه آمریکا مبنی بر ساکن کردن پناهندگان فلسطینی در جنوب لبنان را افشاء و از تحقق آن جلوگیری نمود.

امام صدر اگرچه لبنان را محل اصلی فعالیت‌های خود قرار داده بود، اما هیچگاه از دیگر مسائل جهان اسلام غافل نبود. موفقیت انقلاب اسلامی‌ ایران، امنیت حوزه‌های علمیه، اتحاد جهان عرب و اسلام جهت مبارزه با اسرائیل و بالاخره گسترش تشیع در آفریقای سیاه، مهمترین دغدغه‌های خارج از لبنان ایشان را تشکیل می‌داد.

امام موسی صدر و انقلاب اسلامی ایران

در پی دستگیری امام خمینی و در اوایل تابستان ۱۳۴۲، وی راهی اروپا و شمال آفریقا گردید، تا از طریق واتیکان و الازهر، شاه ایران را برای آزادسازی امام تحت فشار قرار دهد.

در نیمه دوم دهه چهل و پس از آماده شدن اولین کادرهای نظامی مقاومت لبنان، ده‌ها تن از جوانان مبارز ایرانی به لبنان آمدند و زیر نظر آنان فنون نظامی را فرا گرفتند. با به قدرت رسیدن حافظ اسد در سال ۱۳۵۰ و آغاز همکاری‌های تنگاتنگ وی با امام صدر، سوریه به امن‌ترین کشور خاورمیانه برای مبارزین ایرانی بدل گردید. امام صدر در دیدارهای مکرر سال ۱۳۵۷ش. خود با رهبران سوریه، عربستان سعودی و برخی دیگر از کشورهای جهان عرب، اهمیت انقلاب اسلامی‌ ایران، پیروزی قریب الوقوع آن و ضرورت هم‌پیمانی آنان با این انقلاب را به آنها گوش‌زد نمود.

وی در شهریور ۱۳۵۷ و یک هفته پیش از ربودن شدن، با انتشار مقاله «ندای پیامبران» در روزنامه لوموند، امام خمینی را به عنوان تنها رهبر انقلاب اسلامی‌ ایران معرفی نمود. بی‌شک بزرگ‌ترین خدمت امام صدر به انقلاب اسلامی‌ ایران در آن بود که پس از دو دهه بسترسازی و ترویج ارزش‌های ناب اسلامی‌ در لبنان، طی سال‌های ۱۳۵۶ش. تا ۱۳۵۷، عموم مردم، خصوصا شیعیان و بالاخص کادرهای مقاومت آن کشور را رسماً با این انقلاب آشنا و مرتبط نمود.

امام صدر در ۳ شهریور ۱۳۵۷ و در آخرین مرحله از سفر دوره‌ای خود به برخی کشورهای عربی، بنابر دعوت رسمی‌ معمر قذافی به کشور لیبی وارد و تا روز ۹ شهریور حضورش در لیبی تائید شده است اما از این روز به بعد وی مفقود شده است.

رژیم لیبی در ۲۷ شهریور ۱۳۵۷ و به دنبال اعتراض مردم لبنان، حوزه‌های علمیه و مطبوعات منطقه، با انتشار بیانیه‌ای رسما اعلان نمود که امام صدر و دو همراه ایشان، با پرواز شماره ۸۸۱ مورخ ۹ شهریور هواپیمایی آلیتالیا، طرابلس را به سوی رم ترک کرده‌اند. دستگاههای قضایی دولت‌های لبنان و ایتالیا، و همچنین تحقیقات انجام شده از سوی واتیکان، ادعای لیبی مبنی بر خروج صدر از آن کشور و ورود او به رم را رسماً تکذیب کردند. مجموعه اطلاعات آشکار و پنهانی که طی دو دهه پیش بدست آمده، تماماً گواه آنند که موسی صدر هرگز خاک لیبی را ترک نگفته‌است.

هنوز شیعیان جهان خصوصا در لبنان و ایران چشم به راه او هستند. هرچند این امید است که او در ظهوری که دیر نیست در کنار موعود الهی حضرت مهدی (عج) ظهورکند.

امام خمینی(ره) در باره امام موسی صدر گفته است:

آقای صدر یک مردی است که من می‌توانم بگویم او را بزرگ کرده‌ام و ایشان به منزله یک اولاد عزیز برای من است و ما امیدواریم که یک روزی با آقای آسید موسی صدر (سلمه الله تعالی) در قدس باهم نماز بخوانیم انشاالله؛ و ما مأیوس نیستیم.

سید محمد باقر سلطانی طباطبایی در خصوص وضعیت تحصیلی و تدریس ایشان می‌گوید:

” آقا موسی خیلی خوب درس می‌خواند و شایق به تحصیل بود… استعدادش خوب بود، زحمت هم می‌کشید و خیلی زود درس‌ها را تمام می‌کرد… افراد دیگر این مراحل را که ایشان در طول چند ماه سپری کرده بود حداقل ۴الی ۵ سال وقت لازم داشت تا پشت سر بگذراند”

محمد صدوقی درباره او می‌گوید:

” آقا موسی مردی بسیار بسیار فوق العاده بود. روشن بود. قدم که در لبنان گذاشت اوضاع آنجا را عوض کرد. تا وقتی که او بود اسرائیل هیچ غلطی نمی‌توانست بکند.امام موسی صدر بی‌نهایت شخصیت بارز، روشن، فهمیده و خدمتگزاربود.”